Rozwód – informacje ogólne
Rozwód może zostać orzeczony, jeżeli miedzy małżonkami nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. Oznacza to, że między stronami wystąpić musi trwały rozpad relacji fizycznej, duchowej i majątkowej. Rozwód zostaje orzeczony wyrokiem, po przeprowadzeniu postępowania dowodowego. Sąd może orzec, że rozwód nastąpił z winy któregoś z małżonków lub z winy obu stron. Na zgodny wniosek małżonków sąd może również rozwiązać związek małżeński bez orzekania o winie. Każdy rodzaj orzeczenia pociąga za sobą określone skutki, które zostały szczegółowo omówione w oddzielnych artykułach.
W wyroku rozwodowym sąd nie tylko rozwiązuje związek małżeński stron, orzekając o winie lub odstępując od orzekania w tym zakresie, ale także rozstrzyga z urzędu następujące kwestie:
1. Powierzenie wykonywania władzy rodzicielskiej.
W przypadku posiadania przez strony małoletnich dzieci, sąd orzeka który z rodziców będzie wykonywał bieżącą pieczę nad dziećmi. Nie jest to równoznaczne z ograniczeniem lub odebraniem władzy rodzicielskiej drugiemu małżonkowi, ponieważ ten zachowuje co do zasady pełnię praw rodzicielskich i nic nie stoi na przeszkodzie jego osobistym kontaktom z dziećmi. Jeżeli rodzice przedstawią zgodny plan wykonywania władzy rodzicielskiej, wyjątkowo sąd może powierzyć ją obojgu małżonkom.
2. Kontakty z dziećmi jednego z małżonków.
Powierzając władzę rodzicielską jednemu z małżonków sąd określa sposób utrzymywania osobistych kontaktów drugiego małżonka z dziećmi.
3. Alimenty na rzecz dzieci.
Powierzając władzę rodzicielską jednemu z małżonków sąd orzeka również o wysokości świadczeń pieniężnych na utrzymanie dzieci (alimenty), które będzie ponosił małżonek, któremu nie powierzono władzy rodzicielskiej. Wysokość alimentów wynika z możliwości finansowych małżonka zobowiązanego do ich płacenia oraz z uzasadnionych potrzeb dzieci.
4. Orzeczenie o sposobie korzystania ze wspólnie zajmowanego mieszkania.
W przypadku woli wspólnego zamieszkiwania stron po rozwodzie, sąd orzeka jak ma wyglądać korzystanie ze wspólnie zajmowanego mieszkania. W wypadkach wyjątkowych, gdy jeden z małżonków swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie, sąd może nakazać jego eksmisję na żądanie drugiego małżonka.
Na wniosek jednego z małżonków sąd rozstrzygnie także o poniższych zagadnieniach:
1. Alimenty na rzecz drugiego małżonka
Jeżeli po orzeczeniu rozwodu jeden z małżonków znajdzie się w niedostatku, może on żądać na swoją rzecz od drugiej strony comiesięcznych świadczeń pieniężnych na swoją rzecz. Małżonek który żąda alimentów musi wykazać dysproporcję między swoją sytuacją majątkową przed rozstaniem, a sytuacją po rozstaniu. Powyższy obowiązek nie ciąży na małżonku niewinnym. Nie może jednak żądać alimentów osoba, która została uznana za wyłącznie winną rozkładu pożycia małżeńskiego.
2. Ograniczenie lub pozbawienie władzy rodzicielskiej.
Jeżeli wymaga tego dobro dziecka, sąd może orzec o ograniczeniu lub pozbawieniu władzy rodzicielskiej jednego z rodziców, jak również zakaz kontaktów z dzieckiem.
3. Podział majątku wspólnego.
Co do zasady podział majątku wspólnego stron następuje w odrębnym postępowaniu, jednakże na wniosek jednego z małżonków sąd może w wyroku rozwodowym dokonać podziału wspólnego majątku stron, jeżeli nie spowoduje to zwłoki w postępowaniu.