Długi małżonków po rozwodzie

Jeżeli na okres trwania małżeństwa nie zostanie zawarta intercyza, pomiędzy małżonkami obowiązuje wspólność majątkowa. Oznacza to, że zobowiązania zaciągnięte podczas małżeństwa mąż i żona powinni spłacać solidarnie – wierzyciel może żądać zaspokojenia roszczenia od każdego z nich, a spłata długu przez jednego zwalnia od odpowiedzialności drugiego. Jednakże po rozwodzie wspólność majątkowa ustaje. Co w takiej sytuacji dzieje się z długami zaciągniętymi przez małżonków?

Zaznaczyć należy, że zasadniczo majątek małżonków dzieli się na majątek osobisty, i majątek wspólny. Do majątku osobistego wchodzą składniki wymienione w art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, np. przedmioty darowizny lub zapisu. Takim majątkiem małżonek zarządza osobiście. Z kolei do majątku wspólnego wchodzą zarządzane wspólnie rzeczy nabyte przez małżonków w trakcie trwania wspólności majątkowej, a niewymienione we wspomnianym artykule.

Mając powyższe na uwadze, możemy wyodrębnić kilka wariantów odpowiedzialności małżonków za długi z perspektywy osoby, która zaciąga zobowiązanie:

1. Zaciągnięcie długu przez obydwu małżonków – w takiej sytuacji wierzyciel będzie mógł dochodzić swoich roszczeń kierując tytuł egzekucyjny przeciwko obu małżonkom. Dla przykładu bank, który udzielił małżonkom kredytu, może dochodzić zaspokojenia zarówno z ich wspólnego majątku, jak i majątku osobistego każdego z małżonków.

2. Zaciągnięcie długu przez jednego z małżonków za zgodą drugiego – wierzyciel może dochodzić roszczeń zarówno z majątku wspólnego małżonków, jak i z majątku osobistego tego z nich, który zaciągnął zobowiązanie. Warunkiem do prowadzenia skutecznej egzekucji przez wierzyciela jest w takiej sytuacji wykazanie zgody za pomocą dokumentu urzędowego lub prywatnego.

3. Zaciągnięcie długu przez jednego z małżonków bez zgody drugiego – taka sytuacja może mieć dwojakie skutki. Jeżeli umowa pożyczki przekracza zakres zwykłego zarządu (zgodnie z orzecznictwem jest to kwota powyżej 5000 zł), umowa może zostać uznana jako nieważna. Z kolei w przypadku nieprzekroczenia powyższej kwoty wierzyciel może żądać zaspokojenia długu z następującego majątku: z majątku osobistego małżonka – dłużnika, z wynagrodzenia za pracę małżonka – dłużnika, z dochodów uzyskanych przez małżonka – dłużnika z innej działalności zarobkowej, z korzyści uzyskanych z przysługujących małżonkowi – dłużnikowi praw autorskich i praw pokrewnych, praw własności przemysłowej oraz innych praw twórcy. W takiej sytuacji wierzyciel może uzyskać tytuł egzekucyjny skierowany jedynie przeciwko małżonkowi, który zaciągnął zobowiązanie.

4. Zaciągnięcie długu przed powstaniem wspólności majątkowej lub na poczet majątku osobistego dłużnika – wierzyciel może zostać zaspokojony wyłącznie z majątku wskazanego w punkcie trzecim.

Jak pokazują powyższe przykłady, zasady odpowiedzialności małżonków za długi różnią się w zależności od sposobu ich zaciągania. Jest to szczególnie ważne nie tylko dla dłużnika, ale i dla wierzyciela. Warto więc wziąć je pod uwagę zaciągając zobowiązanie, aby uniknąć kłopotów związanych z odpowiedzialnością w przyszłości.