Sądowy dział spadku – jeśli wśród spadkobierców nie ma zgody.

Gdy spadkodawca umiera, w pierwszej kolejności spadkobiercy muszą uzyskać postanowienie sądu, który w ten sposób stwierdza nabycie przez nich spadku. W postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku sąd nie dzieli spadku i nie przekazuje stronom wyłączności co do określonych składników majątku. Jest to tylko i wyłącznie stwierdzenie, które określa, że dane osoby nabywają prawo do spadku jako całości na podstawie ustawy (dziedziczenie ustawowe) lub testamentu (dziedziczenie testamentowe).

Po uzyskaniu takiego postanowienia, krewnym pozostaje tylko podzielić się spadkiem zgodnie z wolą zmarłego.

Zdarza się jednak, że taki zgodny podział nie jest możliwy, a więc – co wtedy?

W takich przypadkach konieczny jest sądowy dział spadku. Oznacza to, że o ostatecznym podziale majątku zadecyduje sąd, który będzie traktował wolę zmarłego jako wskazówkę.

Wniosek o sądowy dział spadku może wnieść każdy ze spadkobierców (wystarczy, że zrobi to jeden z nich).

Co zawiera wniosek o dział spadku?

● postanowienie stwierdzające nabycie spadku (albo zarejestrowany akt poświadczenia),
● spis inwentarza (jeśli nie został sporządzony, to trzeba wskazać majątek, który ma zostać podzielony),
● oznaczenie wnioskodawcy,
● podanie wszystkich uczestników,
● określenie spadkodawcy,
● kto nabył spadek, w jakim udziale, na jakiej podstawie.

Jakie dokumenty należy załączyć?

● jeśli składnikiem majątku jest nieruchomość, to trzeba udowodnić, że należała ona do spadkodawcy,
● zawsze trzeba załączyć swoje stanowisko (określamy, co chcemy przejąć, w jakiej części, jak będziemy za to płacić – jest to bardzo istotne).

Gdzie złożyć wniosek?

Należy złożyć go do tzw. sądu spadku, czyli sądu rejonowego w miejscu ostatniego zwykłego
pobytu spadkodawcy. Jeśli składnikiem majątku spadkodawcy jest nieruchomość, to sądem spadku powinien być sąd właściwy ze względu na lokalizację tej nieruchomości.
Na podstawie wymienionych dokumentów sąd będzie stwierdzał, do kogo poszczególne składniki majątku powinny należeć i w jakiej części. Na wstępie trzeba oczywiście ustalić, z czego majątek się składa i jaka jest wartość poszczególnych jego elementów.

Sąd musi dokonać wyboru, w jaki sposób przedmioty w majątku podzielić.

Może to zrobić w następujący sposób:

● może fizycznie podzielić przedmioty wchodzące w skład majątku, wówczas są one przyznane poszczególnym spadkobiercom proporcjonalnie do wielkości ich udziałów. W tym wypadku można ustalić dopłaty w razie gdy wartość przyznanych części nie odpowiada wielkościom udziałów danych osób,

● może przyznać przedmioty w całości jednemu lub niektórym spadkobiercom. Wówczas co do zasady osoby te mają obowiązek dokonania spłat na rzecz pozostałych spadkobierców. Sąd może także przyznać jakiś przedmiot lub przedmioty dwóm lub więcej współspadkobiercom na zasadzie współwłasności, ale następuje to na ich żądanie,

● może dokonać tzw. podziału cywilnego rzeczy wchodzących w skład spadku – rzeczy są sprzedawane, a suma uzyskanych środków jest dzielona pomiędzy współspadkobierców w stosunku do wielkości ich udziałów w spadku.