Majątek małżonków i jego podział
Od momentu wstąpienia w związek małżeński między małżonkami powstaje wspólność majątkowa (jeżeli nie podpisano intercyzy), co oznacza, że co do zasady każda rzecz nabyta przez jednego z małżonków wchodzi w skład ich majątku wspólnego.
Do majątku wspólnego zaliczają się w szczególności:
1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków (czyli np. z prowadzonej działalności gospodarczej, z umów zlecenia, z umów o dzieło);
2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków (czyli np. czynsz najmu, dzierżawy, odsetki od wierzytelności);
3) środki zgromadzone na rachunku bankowym lub pracowniczym funduszu emerytalnym każdego z małżonków.
Z kolei do majątków osobistych każdego z małżonków zaliczają się między innymi:
1) rzeczy nabytych przed zawarciem małżeństwa,
2) przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca postanowił inaczej;
3) przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
4) prawa autorskie;
5) niewypłacone przez pracodawcę wynagrodzenie.
Przykład: Dom zakupiony za pieniądze z wynagrodzenia za pracę jednego z małżonków wchodzi w skład majątku wspólnego. Natomiast dom podarowany jednemu z małżonków przez jego rodziców co do zasady wchodzi w skład majątku osobistego tego małżonka.
Wspólność majątkowa małżonków ustaje w następujących przypadkach:
a) od momentu ustania małżeństwa;
b) od orzeczenia separacji;
c) od powstania rozdzielności majątkowej na mocy umowy małżonków lub orzeczenia sądowego;
d) od ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków;
e) od ogłoszenia upadłości małżonka.
Po ustaniu wspólności majątkowej możliwe jest przeprowadzanie podziału majątku stron. Podział majątku nie jest możliwy przed wystąpieniem jednej z wyżej wskazanych sytuacji. Podziału majątku można dokonać poprzez umowę stron zawartą przed notariuszem lub w ramach postępowania sądowego – w postępowaniu rozwodowym albo w odrębnym postępowaniu o podział majątku.
Co do zasady udziały małżonków w majątku wspólnym są równe i w takiej proporcji majątek ten powinien zostać podzielony. Jednakże na wniosek jednego z małżonków sąd może z ważnych powodów ustalić nierówne udziały w majątku wspólnym, z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z małżonków przyczynił się do powstania tego majątku. Reasumując, ustalenie nierównych udziałów jest dopuszczalne w razie łącznego wystąpienia dwóch przesłanek, a mianowicie przyczynienia się małżonków do powstania majątku wspólnego w różnym stopniu oraz istnienia ważnych powodów, które uzasadniają ustalenie nierównych udziałów. Przez przyczynienie się do powstania majątku wspólnego rozumieć należy całokształt starań każdego z małżonków o założoną przez nich rodzinę i zaspokojenie jej potrzeb, a więc nie tylko wysokość zarobków czy innych dochodów osiąganych przez każdego z nich, lecz także i to, jaki użytek czynią oni z tych dochodów, czy gospodarują nimi należycie i nie trwonią ich w sposób lekkomyślny. W zakresie drugiej przesłanki, o tym, czy istnieją w konkretnej sprawie „ważne powody” decyduje ocena całokształtu okoliczności danej sprawy. Ważnym powodem odstąpienia od zasady równych udziałów może być w szczególności naganne postępowanie małżonka, który uporczywie nie przyczyniał się on do powstania majątku wspólnego stosownie do swych możliwości. Niezależnie od powyższego, strony mogą uzgodnić także podział majątku w sposób inny niż poprzez podział aktywów po połowie.
Pamiętać należy, że podziałowi podlegają wyłącznie przedmioty wchodzące do majątku wspólnego stron. Nie podlegają za to przedmioty będące majątkiem osobistym każdej ze stron. Co istotne, dzielić można jedynie aktywa – wszelkie zobowiązania obciążające majątek wspólny stron nie podlegają podziałowi. Warto również odnotować, że o podział majątku po rozwodzie można wystąpić nawet kilka lat po jego uzyskaniu, albowiem prawa do udziału we wspólnym małżeńskim majątku nie ulegają przedawnieniu.
Majątek małżonków i jego podział – czytaj więcej.