201412.14

Kiedy należy się nam zachowek?

Zachowek jest to część majątku spadkowego, który przysługuje nam, gdy zostaniemy pozbawieni należnego udziału w spadku. Uprawnionymi do zachowku są małżonek i zstępni (dzieci, wnuki etc.) zmarłego, lub, w przypadku braku zstępnych, jego małżonek i rodzice. W razie pozbawienia prawa do zachowku zstępnego, powołani zostają co od zasady jego zstępni.
Pamiętać należy, że prawo do zachowku występuje tylko i wyłącznie wtedy, gdy bylibyśmy powołani do dziedziczenia ustawowego. Do zachowku nie są uprawnione:
1. osoby niegodne;
2. małżonek odsunięty od dziedziczenia w oparciu o złożony pozew o rozwód, lub separację z jego wyłącznej winy;
3. osoby, które spadek odrzuciły;
4. osoby wydziedziczone przez spadkodawcę;
5. osoby, które zrzekły się dziedziczenia poprzez umowę ze spadkodawcą.

Uprawnieni do zachowku mogą co do zasady ubiegać się o połowę wartości spadku, jaki przypadłby im w ramach dziedziczenia ustawowego. Jednakże jeśli uprawniony jest małoletni lub trwale niezdolny do pracy, przysługuje mu 2/3 wartości kwoty, jaką dziedziczyliby z ustawy. Przy obliczania udziału bierze się pod uwagę także niegodnych dziedziczenia, oraz tych, którzy spadek odrzucili.

Obliczając zachowek musimy mieć także na uwadze, że od naszego udziału należy odjąć wszelkie zapisy windykacyjne oraz darowizny poczynione przez spadkodawce na naszą rzecz z wyjątkiem:
1. drobnych darowizn przyjętych zwyczajowo w danych stosunkach;
2. darowizn na rzecz osób nie będących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku;
3. darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie, kiedy nie miał zstępnych, chyba że darowizna została uczyniona na mniej niż trzysta dni przed urodzeniem się zstępnego;
4. darowizn, które spadkodawca uczynił na rzecz małżonka przed zawarciem z nim małżeństwa.
Wartość przedmiotu darowizny lub zapisy windykacyjnego oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku.

Do wypłaty należnego nam zachowku zobowiązani są kolejno spadkobiercy, którzy odziedziczyli spadek, beneficjnci zapisów windykacyjnych oraz osoby, na rzecz których spadkodawca poczynił darowizny wliczane do spadku. Zachowek dochodzony jest w postępowaniu cywilnym. Jeżeli osoba zobowiązana do zapłaty zachowku odmawia wypłacenia nam zachowku, do sądu należy skierować pozew o zapłatę należnej nam sumy. Roszczenie takie przedawnia się z upływem pięciu lat od ogłoszenia testamentu. Jeżeli jednak żądanie kierujemy do osoby, która jest zobowiązana do zapłaty kwoty z tytułu otrzymanej darowizny lub zapisu windykacyjnego, termin przedawnienia liczy się od momentu otwarcia spadku, czyli śmierci spadkodawcy.